شناسه
نام: محمدجواد
نام خانوادگی: باهنر
نام پدر: علی اصغر
نام مادر:
تاریخ تولد: ۱۳۱۲/۶/۱۳
محل تولد: کرمان
سن: ۴۸ سال
تحصیلات: دکترای الهیات دانشگاه تهران
وضعیت تاهل: متاهل
مسئولیت: نماینده مردم کرمان در مجلس خبرگان قانون اساسی، نماینده شورای انقلاب اسلامی در وزارت آموزش و پرورش،
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ، وزیر آموزش و پرورش، نخست وزیر ایران
تاریخ شهادت: ۱۳۶۰/۶/۸
محل شهادت: تهران
نحوۀ شهادت: بمب گذاری در دفتر نخست وزیری توسط سازمان مجاهدین خلق
مزار: تهران، بهشت زهرا قطعه ۲۴، آرامگاه شهدای هفتم تیر – ۷۲ تن
زندگینامه
شهید محمدجواد باهنر سال ۱۳۱۲ در کرمان متولد شد، از یازده سالگی در حوزه علمیه و به موازات آن در مدارس جدید تحصیل کرد و در سال ۱۳۳۲ برای ادامه تحصیلات در علوم دینی به قم رفت.
محمدجواد باهنر در قم تحصیلات دبیرستانی را نیز ادامه داد و در سال ۱۳۳۷ به دانشکده الهیات دانشگاه تهران راه یافت. نتیجه این دوره تحصیلی دکتری الهیات و همچنین کارشناسی ارشد علوم تربیتی در دانشگاه تهران شد.
وی پس از آنکه نهضت اسلامی در سال ۱۳۴۲ به رهبری امام خمینی(ره) آغاز شد، در مسیر این نهضت به تبلیغ و مبارزه پرداخت و در آموزش مبارزان جوان و ترویج اندیشه‌های متعلق به نهضت در میان توده مردم، نقش فعالی ایفا کرد.
محمدجواد باهنر تا سال ۱۳۵۷ علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی همراه یاران روحانی و غیرروحانی همفکر خود به تأسیس مؤسسات آموزشی و کانون‌های تبلیغ در تهران اقدام کرد و توانست با همکاری آیت‌الله سید محمد حسینی‌بهشتی برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های دینی مدارس را در وزارت آمورش و پرورش برعهده گیرد.
وی در روزهای اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی همراه محمدعلی رجایی، مأمور بازگشایی مدارس و تطبیق وضع آموزش و پرورش با مقتضیات انقلاب شد.
محمدجواد باهنر در صحنه‌ها‌ی مختلف انقلاب اسلامی فعالانه حضور داشت؛ به عضویت ستاد انقلاب فرهنگی درآمد، در مجلس خبرگان قانون اساسی به نمایندگی مردم کرمان شرکت کرد، در تشکیل نهضت سوادآموزی و نیز در بنیان‌گذاری فعالیت‌های موسوم به «امور تربیتی» (با همکاری محمدعلی رجایی) سهم بسزایی داشت و در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی نماینده مردم تهران شد.
وی مهر سال ۱۳۵۹ و در دولت محمدعلی رجایی، وزیر آموزش و پرورش و در ۱۵ مرداد سال ۱۳۶۰ نخست وزیر شد. اما دشمنان انقلاب اسلامی در هشتم شهریور ۱۳۶۰ او را به همراه یار قدیمی‌اش محمدعلی رجایی، در انفجار دفتر نخست‌وزیری به شهادت رساندند.
وصیتنامه
بسم الله الرحمن الرحیم
این بنده کوچک خداوند بزرگ با اعتراف به یک دنیا اشتباه، بی‌توجهی به ظرافت مسئولیت، از خداوند رحیم طلب عفو و از همه برادران و خواهران متعهد تقاضای آمرزش خواهی می‌کنم.وصیت حقیقی من مجموعه زندگی من است. به همه چیزهایی که گفته‌ام و توصیه‌هایی که داشته‌ام در رابطه با اسلام و امام با انقلاب تأکید می‌نمایم.
به کسی تکلیف نمی‌کنم ولی گمان می‌کنم اگر تمام جریان زندگی مرا به صورت کتاب در‌آورند برای دانش‌آموزان مفید باشد.
هر چه از مال دنیا دارم متعلق به همسر و فرزندانم می‌باشد. کیفیت عملکرد را طبق قانون شرع به عهده خودشان می‌گذارم.
برادرم محمدحسین رجایی وصی و همسرم ناظر و قیم باشند.
خدای را به وحدانیت، اسلام را به دیانت، محمد(ص) را به نبوت و علی و یازده فرزندان معصومین علیهم‌السلام را به امامت و پس از مرگ را به قیامت و خدای را برای حسابرسی به عدالت قبول دارم و از دریای کرمش امید عفو دارم.
این مختصر را برای رفع تکلیف و تعیین خط مشی برای بازماندگان و بر حسب وظیفه شرعی نوشتم وگرنه وصیتنامه این بنده حقیر با این همه تحولات در زندگی در این مختصر نمی‌گنجد.
و مکّه، حج بیت‌الله بر من واجب شده بود امکان رفتن پیدا نشد. اینک که به لقاءالله شتافتم این واجب را یکی از بندگان صالح خداوند به عهده بگیرد.
ثلث اموال به تشخیص بازماندگان به «خیرالعمل» صرف شود و اگر به نتیجه قطعی نرسیدند به بنیاد شهید بدهید.
کتاب
شناسنامه کتاب
عنوان: آن س‍وی ش‍ب (زندگینامه داس‍ت‍ان‍ی شهید دکتر محمدجواد باهنر)
نویسنده: داوودب‍خ‍ت‍ی‍اری‌دان‍ش‍ور
ناشر: نشرشاهد
سال انتشار: ۱۳۸۵
دربارۀ کتاب
نگارنده در این داستان، گوشه‌هایی از زندگی «محمّدجواد باهنر» را بازگو می‌کند. وی به مبارزات این شهید علیه رژیم پهلوی، تحصیلات حوزوی و دانشگاهی و راه‌یابی به شورای انقلاب و ریاست این شورا (به همراه شهید رجایی) اشاره می‌کند.
شناسنامه کتاب
عنوان: خورشیدکویر
نویسنده: محمدصادق بصیری، محمدرضا صرفی و عباسعلی رستمی نسب
ناشر: نشرشاهد
سال انتشار: ۱۳۹۵
دربارۀ کتاب
در کتاب خورشید کویر، زندگی شهید دکتر محمدجواد با هنر از زبان دوستان، خانواده و بزرگانی چون حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی)، مهندس میرحسین موسوی و حجه الاسلام هاشمی رفسنجانی روایت شده است.
کتاب خورشید کویر (سرگذشت نامه شهید باهنر)، در سیصد و چهل و دو صفحه توسط نشر شاهد به چاپ رسیده است.
شناسنامه کتاب
عنوان: شهید دکتر محمدجواد باهنر (مبارزات، مواضع و دیدگاه‌ها)
نویسنده: مرتضی نعمتی زرگران
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
سال انتشار: ۱۳۸۴
دربارۀ کتاب
در کتاب حاضر زندگی، شخصیت، فعالیت‌ها و مبارزات شهید باهنر در دوران انقلاب اسلامی با تکیه بر اسناد و کتاب‌های خاطرات بیان شده است.
شناسنامه کتاب
عنوان: یاران امام به روایت ساواک جلد ۱۵ ، شهید حجت الاسلام دکتر محمدجواد باهنر
نویسنده: –
ناشر: مرکز بررسی اسناد تاریخی
سال انتشار: ۱۳۸۷
دربارۀ کتاب
کتاب حاضر پانزدهمین اثر از مجموعه‌ی «یاران امام به روایت اسناد ساواک» است که به وسیله‌ی مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات و در چارچوب آشنایی محققین، پژوهشگران و نسل جوان، با انقلاب اسلامی منتشر می‌شود. ناشر در سخن آغازین خود می‌نویسد «باهنر با هنر» تعلیم و تربیت تا نخست وزیری دولت خدمتگزار پیش رفته و با یار دیرین خود محمدعلی رجایی دامن همت کمر زده به مبارزه با فقر فرهنگی دست یازید و عاقبت نیز جان برسر این راه نهاد و با انفجار جاهلانه کوردلان ضد علم و آگاهی به آتش نفاق سوخت»
پس از سخن ناشر، مقدمه‌ی نسبتاً طولانی کتاب آمده است که در آن مؤلف ضمن بررسی فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی شهید باهنر خواننده را در جریان زندگی این مبارز شهید قرار می‌دهد. مقدمه با استفاده از اسناد کتاب و دیگر منابع خصوصاً روزنامه‌ها تدوین شده و می‌تواند مورد استفاده‌ی علاقه‌مندان قرار گیرد.
پس از مقدمه اسناد کتاب آغاز می‌شوند. اسناد این مجموعه براساس ترتیب تاریخی ارائه و اسامی و اصطلاحات مانند دیگر کتاب‌های مرکز بررسی اسناد تاریخی در حاشیه‌ی اسناد گویاسازی شده‌اند. این اسناد که در طول چندین سال به وسیله‌ی ساواک گردآوری شده‌اند خواننده را در جریان فعالیت‌های شهید باهنر قرار داده و بدون هیچگونه قضاوتی به وی این امکان را می‌دهند تا از زاویه‌ی دید مأمورین ساواک به این شهید عالیقدر نگاه کنند.
اولین سند کتاب اطلاعیه‌ای است به تاریخ ۲۱ /۱۲ /۱۳۴۳ راجع به دستگیری شهید باهنر به خاطر سخنرانی‌اش در مسجد جامع تهران، سند پایان کتاب نیز به ۱۲ /۹ /۱۳۵۷ باز می‌گردد که در آن ساواک گزارشی از فعالیت‌های شهید باهنر ارائه کرده است. فهرست اعلام و تعدادی تصویر از شهید باهنر در سنین و موقعیت‌های مختلف پایان‌بخش کتاب هستند.
تصاویر
