شناسه
نام: جواد
نام خانوادگی: فکوری
نام پدر: حسن
نام مادر: تحفه
تاریخ تولد: ۱۳۱۷/۱۰/۱۷
محل تولد: تبریز
سن: ۴۳ سال
تحصیلات:
وضعیت تاهل: متاهل (۲ پسر و ۱ دختر)
شغل:
تاریخ شهادت: ۱۳۶۰/۷/۷
محل شهادت: حوالی کهریزک
عملیات شهادت:
مزار:بهشت زهرا(س)، قطعه ۲۴
زندگینامه
سرلشکر خلبان جواد فکوری (۱۳۶۰ـ۱۳۱۷)، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و وزیر دفاع در سال‌های آغازین انقلاب اسلامی و همزمان با جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران بود. او سال ۱۳۶۰ در سانحه سقوط هواپیما به شهادت رسید.
جواد فکوری دی ۱۳۱۷ در محله چرنداپ، کوی شرکت، در تبریز به دنیا آمد. پدرش در دوران کودکی جواد همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. او دوران ابتدایی را در مدرسه اقبال واقع در محله قدیمی «دردار» تهران و تحصیلات متوسطه را در دبیرستان مروی گذراند و سال ۱۳۳۷ دیپلم گرفت. سال ۱۳۳۸ در آزمون سراسری دانشگاه شرکت کرد و در رشته پزشکی پذیرفته شد، اما به دلیل علاقه به خلبانی، انصراف داد و مهر همان سال وارد دانشکده خلبانی نیروی هوایی شد. او پس از گذراندن دوره مقدماتی، اولین پرواز مستقل خود را در خرداد ۱۳۳۹ با هواپیمای تی۳۳ بر فراز آسمان دوشان تپه در تهران انجام داد.
فکوری برای گذراندن دوره تکمیلی خلبانی، به آمریکا رفت و پس از یک‌سال‌ونیم با ۲۶۳ ساعت پرواز، گواهینامه خلبانی هواپیمای شکاری بمب‌افکن اف۴ را دریافت کرد. پس از بازگشت به ایران با درجه ستوان‌دومی در پایگاه یکم شکاری (مهرآباد تهران) مشغول خدمت شد و در ادامه به پایگاه هوایی شیراز منتقل شد. وی در هشتم اسفند ۱۳۴۳ ازدواج کرد که ثمره آن دو پسر و یک دختر بود.
مناصب عمده او تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، فرماندهی عملیات گردان ۱۰۲ شکاری، گردان یکم شکاری شعبه استاندارد، گردان پرواز کور و عملیات تیپ سوم شکاری بود. او سال ۱۳۵۶ برای گذراندن دوره ستاد و فرماندهی بار دیگر به آمریکا رفت و اسفند ۱۳۵۷، به ایران بازگشت.
جواد فکوری با ۳۳۴۰ ساعت پرواز با هواپیمای اف۴، گذراندن دوره‌های آموزگاری پرواز و پرواز با انواع هواپیماهای جنگنده بمب‌افکن، یکی از خلبانان برتر نیروی هوایی در سطح جهان محسوب می‌شد. او اول مرداد ۱۳۵۸ به فرماندهی پایگاه دوم شکاری تبریز منصوب شد.
تبریز از اواخر سال ۱۳۵۷ درگیر اغتشاش حزب جدایی‌طلب حزب خلق مسلمان شده بود. در این جریان تعدادی از کارکنان پایگاه دوم شکاری ـ که از حامیان این حزب بودند ـ از فکوری اسلحه و مهمات درخواست کردند. فکوری مخالفت کرد و به گروگان گرفته شد. وی بعد از ۴۸ ساعت به وسیله خلبان مصطفی اردستانی و تعدادی از افراد نیروی هوایی آزاد شد. او در مقابله با افراد شورشی، موفق شد نظم و آرامش را در پایگاه دوم شکاری و شهر تبریز برقرار سازد، سپس به تهران منتقل و به فرماندهی پایگاه یکم شکاری منصوب شد. او در این سمت هم توانست با کمک کارکنان پایگاه، فعالیت طرفداران و افراد گروهک‌های چپ و منافق را خنثی کند. فکوری در اواخر سال ۱۳۵۸ به سمت معاون عملیات نیروی هوایی منصوب شد و ۷ خرداد ۱۳۵۹، حکم فرماندهی نیروی هوایی را از امام خمینی دریافت کرد.
فکوری در خنثی‌سازی کودتای نقاب (شهید نوژه) که در ۱۷ تیر ۱۳۵۹ به وقوع پیوست، نقش چشمگیری داشت. در این راستا، در نامه‌ای به امام خمینی برای رفع مشکلات و رسیدگی به بازماندگان معدومین کودتا کسب تکلیف کرد که امام در پاسخ به نامه او نوشتند: «خانواده کودتاچیان نوژه در دامان ملت اسلامی با رفاه زندگی کنند.»
فکوری در ۲۰ شهریور ۱۳۵۹، با حفظ سمت به عنوان وزیر دفاع دولت محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر، برگزیده شد.
روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، در همان ساعات اول جنگ تحمیلی، جواد فکوری با اعلام وضعیت فوق‌العاده از همه فرماندهان پایگاه‌ها درخواست کرد آمادگی کامل برای مقابله جدی با دشمن داشته باشند. همچنین به پایگاه یکم شکاری مأموریت مقابله‌به‌مثل علیه عراق صادر کرد که همان روز خلبانان ایرانی توانستند پایگاه‌های هوایی کوت و شعیبیه را در حومه بصره بمباران کنند.
فکوری با ایفای نقش معاونت عملیات پایگاه‌های هوایی به اجرای طرح عملیاتی کمان ۹۹ یا البرز اقدام کرد؛ به گونه‌ای که در نخستین ساعات یکم مهر ۱۳۵۹، هواپیماهای ایران به همه پایگاه‌های هوایی عراق به جز الولید حمله کردند. این عملیات به دلیل پرواز ۱۴۰ فروند از هواپیماهای شکاری، به عملیات ۱۴۰ فروندی معروف شد.
دو هفته پس از آغاز جنگ تحمیلی، فکوری گزارشی از انبار هواپیماها و بمب‌افکن‌های پیشرفته در پایگاه الولید دریافت کرد. پس از برگزاری جلساتی با فرماندهان ارشد و مسئولان اطلاعات و عملیات نیروی هوایی، طرح عملیاتی حمله به این پایگاه تصویب و عملیات در ۱۵ فروردین ۱۳۶۰ با موفقیت اجرا شد.
جواد فکوری همچنین در طراحی و هدایت نیروهای عمل‌کننده عملیات ثامن‌الائمه‌علیه‌السلام در مهر ۱۳۶۰ نقش مؤثری داشت. پس از پیروزی در آن عملیات، روز هفتم مهر در مراسم بازدید از اسرای عراقی در قرارگاه عملیاتی لشکر ۷۷ خراسان در ماهشهر به همراه ولی‌الله فلاحی و سرهنگ سیدموسی نامجوی، وزیر دفاع، شرکت کرد.
شامگاه هفتم مهر ۱۳۶۰ فکوری به همراه تعدادی از فرماندهان ارتش و سپاه به منظور ارائه گزارش پیروزی عملیات، با یک فروند هواپیمای سی۱۳۰ عازم تهران شد. در منطقه جنوب غربی کهریزک، هواپیما سقوط کرد و آتش گرفت. در این سانحه سرتیپ جواد فکوری و فرماندهانی چون سرلشکر ولی‌الله فلاحی، سرهنگ موسی نامجوی، یوسف کلاهدوز و محمد جهان‌آرا و دیگر مسافران به شهادت رسیدند. امام خمینی روز بعد از حادثه، پیامی به مناسبت شهادت این فرماندهان صادر کردند. شورای موقت ریاست‌جمهوری نیز در اعلامیه‌ای سه روز عزای عمومی اعلام کرد.
پیکر شهید سرتیپ جواد فکوری، به همراه دیگر شهدا، ۹ مهر ۱۳۶۰ از مقابل دانشکده افسری در تهران، تشییع و در قطعه ۲۴، ردیف ۷۳، شماره ۲۵ گلزار شهدای بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
تصاویر
